Afganistan ekonomisi bu yıl keskin bir şekilde çökecek
Bu, birçok Afgan’ın durumunu daha da kötüleştiren bir rakam: ülke ekonomisi bu yıl keskin bir şekilde çökecek ve Uluslararası Para Fonu yüzde 30’a varan bir düşüş tahmin ediyor. Taliban’ın yönetimi sadece kendi şeriat kanunlarını yorumlamalarıyla değil, aynı zamanda bankaların önünde uzun kuyruklar, piyasalarda fırlayan fiyatlar, hızla yükselen enflasyon ve para biriminin çöküşüyle de başladı. Yaklaşık 37 milyonluk ülkede korku kadar yoksulluk ve açlık da yaygın ve hükümetin parası tükeniyor.
Özellikle ABD, Almanya ve diğer Avrupalılar olmak üzere yabancı bağışçılar, Taliban iktidara gelmeden önce hükümetin harcamalarının yaklaşık yüzde 80’ini finanse etmişti. Şimdi yardım tamamen durduruldu. Taliban, yurt dışında bulundukları için yaklaşık dokuz milyar ABD doları tutarındaki döviz rezervlerine erişemiyor. Köktendinciler uzun süredir, diğer şeylerin yanı sıra uluslararası finansal işlemleri son derece zorlaştıran yaptırımlara maruz kalıyorlar.
Şimdi savaşın yol açtığı yıkım, milyonlarca ülke içinde yerinden edilmiş insan, kalkınma yardımlarında kesintiler ve geri çekilen yabancı birliklerin yerel harcamalardaki kayıplar nedeniyle ekonomik ve insani bir kriz beliriyor. İnsanların üçte birinden fazlası zaten günde iki doların altında yaşamak zorunda.
Ekonomi, 20 yıl önce Taliban‘ın düşüşünden bu yana hızla büyüdü. Ancak bu, esas olarak uluslararası destekten kaynaklandı. Dünya Bankası’na göre, 2020’de 20 milyar ABD doları olan toplam ekonomik çıktının yüzde 40’ından fazlasını oluşturdu. Yardıma rağmen Afganistan, Birleşmiş Milletler kalkınma endeksine göre dünyanın en fakir ülkelerinden biri olmaya devam ediyor ve 189 ülke arasından şu anda 169. sırada yer alıyor. Daha da aşağı inecek gibi görünüyor.
Afganistan zengin bir ülke olabilir çünkü lityum, bakır, nadir toprak elementleri ve petrol gibi pek çok imrenilen maden kaynaklarına sahiptir. BM’ye göre, nüfusun yaklaşık yarısı yoksulluk içinde yaşıyor ve yaklaşık on milyon çocuk da dahil olmak üzere desteğe bağımlı. Dünya Gıda Programı (WFP), yaklaşık 14 milyon insanın yeterince yemek yiyemediğini tahmin ediyor. Arazi şiddetli bir kuraklığa maruz kaldığı için sayı artmaya devam edebilir.
IMF‘ye göre, krizden kaynaklanan yaşam standartlarındaki düşüş milyonlarca insanı aşırı yoksulluğa sürüklemekle tehdit ediyor. Taliban’ın iktidara gelmesinden sonraki mülteci krizi artarak devam edecek ve öncelikle komşu ülkeleri, Türkiye ve Avrupa’yı etkileyecek.
