Afganistan ekonomisi ekonomik yardıma bağımlı

Afganistan ekonomisi kırılgan ve ülke artık ekonomik yardıma bağımlı. Bu, Dünya Bankası'nın birkaç ay önce Afganistan hakkında yazdıklarının bir özeti. Kayda değer bir özel sektör yok, çoğu insan daha az verimli tarımda çalışıyor. Bir ekonominin büyümesini destekleyebilecek neredeyse hiç devlet kurumu yok - ve bunu yaptıklarında, faaliyetleri Kabil veya Mezar-ı Şerif gibi büyük şehirlerin çevresindeki metropol alanlarda yoğunlaşıyor. Dünya Bankası'nın kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla sıralamasında ülke 190 ülke arasında 173. sıradaydı. Bu sıralama 2020'deydi. Şimdi Afganistan'daki durum yeniden değişti ve her şeyden önce bu çarpıcı biçimde oldu. Uluslararası birliklerin geri çekilmesi ve Kabil'in Taliban tarafından fethi ile zaten kırılgan olan ülkede kaos patlak verdi. İnsanlar kaçmaya çalışıyor, başkentin havaalanındaki asfaltta dramatik sahneler yaşanıyor. ABD ordusu halkını tahliye ediyor. Ayrıca Bundeswehr, taşıma makineleriyle birlikte sahada. Hükümetin kaçışının neden olduğu bariz kaosun ortasında, şimdi ülke ekonomisinin de aşağı doğru bir sarmalın içine sürüklenebileceği ortaya çıkıyor. Geçen hafta ABD merkez bankasına yaptığı dolar teslimatlarını durdurdu - o zamandan beri ülkenin para birimi afgani aşağı yönlü bir trende hapsoldu. Genel olarak, değer ABD doları karşısında yüzde 1,7 daha düşük. Afgan Merkez Bankası başkanı Ajmal Ahmedy o zamandan beri ülkeyi terk etti. Twitter'da, son birkaç gün içinde ülkede neler olduğunu anlatıyor. "Geçen hafta Afganistan'da hükümetin çöküşü çok hızlı oldu ve tam bir yenilgiydi" diye yazıyor orada. "Durum kafa karıştırıcı ve anlaşılması zordu." Durumdan, kendisi de kaçan ve iktidarın hükümetten Taliban'a düzenli bir şekilde transferini sağlayamayan cumhurbaşkanını suçluyor. Bu şimdi Afgan ekonomisini belaya sokmaya devam edecek. Bugüne kadar devlet bütçesinin yaklaşık yüzde 60'ı yurt dışından gelen yardımlarla karşılandı. Ülke bundan daha fazla umut edemez. Alman Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Taliban'ın iktidara gelmesi durumunda Almanya'nın parayı keseceğini daha önce açıklamıştı: "Taliban tamamen devraldığında, şeriat kanununu getirdiğinde ve bu ülke bir hilafet olduğunda Afganistan'a bir kuruş daha vermeyeceğiz." Kalkınma bakanlığı da şimdi duyuruyu doğruladı. Devlet kalkınma yardımından sorumlu Alman Uluslararası İşbirliği Derneği'nin (GIZ) tüm Alman ve uluslararası çalışanları ülkeyi güvenli bir şekilde terk etti. Şimdiye kadar Almanya tek başına Afganistan'a her yıl 430 milyon avroluk yardım gönderdi. Taliban'ın fethedilen bölgelerdeki gücünü tekrar genişletmesi halinde Afganistan'a yardımını durduracak tek ülke Almanya değil. Amerikan ekonomik yardımının da askıya alınması muhtemeldir. ABD'de depolanan nakit rezervleri dondurulacak. ABD hükümeti, "ABD merkez bankası rezervleri Taliban'ın kullanımına sunulmayacak" dedi. Bu yılın Nisan ayı itibariyle en az 9,4 milyar dolar. Bunun anlamı şudur: Halihazırda perişan durumda olan bir ekonomi, en önemli para girişlerinden de mahrum kalacaktır.