TCMB Karar Metni Neden Önemlidir?

TCMB karar metni neden önemlidir? Para politikasını açıklayan karar metinleri ne ifade eder? Bu soruların yanıtını Investing.com'un analizinde arayacağız.

15 Nisan Perşembe günü gerçekleşen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) PPK toplantısında, yüzde 19 olan faiz oranında değişikliğe gidilmedi. Ancak TCMB, bu toplantıda karar metnini değiştirdi.

Karar Metni Nedir? Metindeki İfadeler Neden Önem Arz Ediyor?

Merkez bankasının faiz ve diğer ek araçları kullanarak uyguladığı para politikası merkezin hedefleri, mevcut risklere karşı öngörüsü ve tahminlerini içeren metindir. Piyasaların da bu konuda aydınlatılması amaçlandığı için para politikası kararı bir metin olarak paylaşılır. https://www.youtube.com/watch?v=CfzQ-xYtF2Y Tüm merkez bankaları için fiyat istikrarını sağlamak temel görev olurken finansal istikrarı da güçlendirme hedefler arasındadır. Buna paralel olarak belirlenen para politikasında ana belirleyici gösterge ise enflasyondur. TCMB de para politikasını “Ekonomik büyüme, istihdam artışı ve fiyat istikrarı gibi hedeflere ulaşabilmek için paranın elde edilebilirliğini ve maliyetini etkilemeye yönelik olarak alınan kararlarıdır.” şeklinde tanımlar.

Sıkı Para Politikası Ne Anlama Gelir?

Enflasyonun yükseldiği dönemde bu yükselişe sebep olan diğer gelişmeler ve bu yükselişin etkilediği diğer göstergelerdeki değişim göz önünde bulundurularak sıkı para politikası uygulanır. Yakın geçmişe baktığımızda, TCMB'nin hem genişlemeci hem de sıkı para politikasını birçok kez uyguladığına şahit olduk. 2019'dan itibaren politikalar incelendiğinde; TCMB Başkanı Murat Çetinkaya döneminde kur, enflasyon ve cari açıktaki yükseliş nedeniyle uygulanan sıkı para politikası Temmuz 2019’a dek sürdü. Yüzde 24’e yükseltilen faiz bu döneme kadar sabit tutulurken karar metninde de şu ifadelere yer verilmişti: - Finansal koşullardaki sıkılığın da etkisiyle iktisadi faaliyet yavaş bir seyir izlemektedir; burada yüksek faiz nedeniyle iç piyasada durgunluk olduğu ifade edilmiş. - İç talep gelişmeleri ve parasal sıkılaştırmanın etkileri enflasyondaki düşüşü desteklemektedir. Bununla birlikte Kurul, fiyatlama davranışlarına dair riskleri sınırlamak ve enflasyonun düşüş sürecini hızlandırmak amacıyla sıkı parasal duruşun korunmasına karar vermiştir; yani sıkı para politikası enflasyonda düşüş sağlamaya başladı fakat düşüşün sürebilmesi için yüksek faiz oranının bir süre daha korunması gerektiği anlatılmış. 2019 Temmuz'da ise süreç tamamen değişti, ilk kez bu tarihte bir merkez bankası başkanının görevine son verildi. Buna gerekçe olarak faiz düşürme talebinin yerine getirilmemesi gösterildi. Yeni Başkan Murat Uysal dönemindeki ilk toplantıda ise faiz yüzde 24’ten yüzde 19,75’e indirildi ve karar metni de değiştirildi. Bu dönemdeki enflasyon ise yıl başında yüzde 20,35’ten yüzde 15,72’ye düştü, yani göstergeler faiz indirimine alan vermiş oldu. Temmuz 2019 - Ağustos 2020 döneminde genişlemesi para politikası devam etti. Salgın döneminde yani mart sonrası karar metninde salgına bağlı küresel risklere dikkat çekilirken enflasyonda düşüş tahmini ise aynı kaldı ama bu süreçte kur rekor seviyeleri görmeye devam etti. Ağustos 2020’de faiz sabit tutuldu ama karar metninde kredi büyümesinin bireysel tarafta halen devam ettiğine dikkat çekilirken artan riskler nedeniyle zorunlu karşılıklarda artış yapıldığı ve likidite tedbirlerinin sürdürüleceği söylendi. Bu ifadeler genişlemeci para politikasından sıkı para politikasına geçildiği anlamına geliyordu. Eylül 2020’de TCMB 200 baz puan faiz artırdı ve karar metninde, "Enflasyon üzerinde etkili olan salgına bağlı arz yönlü unsurların, normalleşme sürecinde kademeli olarak ortadan kalkacağı ve talep yönlü dezenflasyonist etkilerin daha belirgin hale geleceği öngörülmüştü. Ancak, güçlü kredi ivmesiyle ekonomide sağlanan hızlı toparlanma ve finansal piyasalarda yaşanan gelişmeler neticesinde enflasyon öngörülenden daha yüksek bir seyir izlemiştir. Enflasyon beklentilerinin kontrol altına alınması ve enflasyon görünümüne yönelik risklerin sınırlanması amacıyla Ağustos ayından itibaren atılan sıkılaştırma adımlarının güçlendirilmesi gerektiği değerlendirilmiştir."dedi. Bu ifade uygulanan politikaların öngörülere paralel olmakta zorlandığını ve sürecin de bu tahminlerin tersine geliştiğini söylüyor. Bu dönemde enflasyon yüzde 11’li seviyelerdeyken, kur ise 7,80 seviyesini aşmış ve rekor kırmıştı. Ekim toplantısının ise piyasaların en rahatsız olduğu ve anlamakta en zorluk çektiği toplantı olduğu görüşü piyasalarda yankılandı. Ağustosta başlayan sıkılaşma eylülde faiz artışıyla da devam ederken ekim ayında ise risklerin kontrol altına alındığı söylendi. Üç aylık dönemdeki bu çelişkili karar ve ifadeler sonucunda kur 8,58’e çıkarak tarihi bir rekora imza attı. Enflasyon da kur etkisiyle sonraki ayda yüzde 14’e yükseldi. Kasım ayındaki karar metnine bakacak olursak; Yakın geçmişe dair yukarıda bahsedilen tüm karar metinleri içindeki en şahin ve en açık karar metni oldu. Kurul, kurdaki artışın enflasyonu yükselteceğini ve bu yükseliş süresinde sıkı para politikasının kararlılıkla uygulanması gerektiğini dile getirdi. Bu karar metninde rezervlerin artırılmasının da hedeflendiği belirtilerek bu konuda açık ve şeffaf bir politika uygulanacağı kaydedildi. Son dönemde artan endişeleri azaltmak, güveni ise artırmak için oldukça şahin ve açık bir karar metni uygulanmasıyla kurdaki kızışma yatışmaya başladı. Kasım-Mart döneminde sıkı para politikası korundu ve son toplantıda özellikle kredi büyümesinin ve kur etkisinin enflasyonda yarattığı risklere işaret edildi ve buna bağlı önden yüklemeli ve güçlü bir ilave parasal sıkılaştırma yapılmasına karar verildiği açıklandı. Merkez, piyasalara para politikasında kararlı olunduğunu ise "Sıkı duruş kararlılıkla uzun bir müddet sürdürülecektir ve gerekmesi durumunda ilave parasal sıkılaşma yapılacaktır." ifadesiyle pekiştirmiş oldu. Mart toplantısından sonra yeniden merkez bankası başkanı değişti ve Çetinkaya ile başlayan başkan değişimlerinin politika değişimi anlamına geldiğini gören piyasalar için Kavcıoğlu dönemi endişeyle karşılandı. Kavcıoğlu döneminin ilk toplantısında faiz oranı değiştirilmedi, ancak karar metninde oldukça önemli değişikliklere gidildi. Bir önceki paragrafta yer alan ifadeler karar metninden çıkarıldı. Bu dönemde enflasyon yüzde 16’yı geçerken, kur da 7,20’den tekrar 8,0 seviyesi üzerine çıktı. Son bir aydaki kur etkisiyle enflasyonun nisan ve mayıs aylarında da yükselmeye devam etmesi öngörülüyor. Karar metninde bulunan ifadeler uygulanan politikaların açıklaması niteliğindedir ve buna bağlı olarak uyumlu olması beklenir. Ağbal döneminde uygulanan sıkı para politikası metinden de rahatlıkla anlaşılıyordu. Kavcıoğlu döneminin ilk toplantısında ise metinden bu şahin ifadelerin çıkarılması genişlemeci para politikasına geçiş olarak algılandı ve önümüzdeki aylardaki enflasyonun görünümüne göre de merkezin yıl içinde bir hamle yapacağı beklentisi arttı. Para politikası karar metni, uygulanan politika içinde bir araç görevi görmektedir. Daha açık bir ifadeyle, faiz artırımı ya da indirimi yapmadan sadece metindeki doğru ifadelerle de politika korunabilir ki bu "sözlü yönlendirme" olarak bilinir. Yakın geçmişten örnek vermek gerekirse Ağbal döneminde ocak ve şubat aylarında faiz artırılmadı, ancak sözlü yönlendirme ile piyasalara politikasının süreceği sinyali açıkça verildi. Göstergelerden yola çıkmak gerekirse enflasyon, kur ve cari açıktaki yükseliş sürecin genişlemeci para politikasına uygun olmadığı anlamına geliyor.         Kaynak: Investing.com