Avrupa, Türkiye'nin 'Moskova'da Üretilen' Gazı Saklamasına Karşı Temkinli

Analistler ve kaynaklar, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Türkiye'yi Rus gazı için bir merkez haline getirme planının teoride Moskova'nın ihracatını başka kaynaklardan gelen yakıtla maskelemesine olanak sağlayabileceğini, ancak bunun Avrupalıları satın almaya ikna etmek için yeterli olmayabileceğini söyledi.

Rusya, 24 Şubat'ta "özel askeri operasyon" adı altında on binlerce askerini Ukrayna'ya gönderene kadar Avrupa Birliği gaz pazarının %40'ını karşılıyordu. O tarihten bu yana Batı, Rus petrol ve gazı da dahil olmak üzere kapsamlı yaptırımlar uyguladı, Rusya kaynaklı yakıt alımlarını kesti ve alternatif arayışına girdi. Nedeni araştırılmakta olan patlamaların Baltık Denizi'nin altından Avrupa'ya giden Kuzey Akım Rus gaz boru hattı sistemine zarar vermesinin ardından Putin Ekim ayında Türkiye'de bir gaz merkezi kurmayı ve ihracat için güney rotası oluşturmayı önerdi. Putin, kesin bir ifade kullanmadan, Türkiye'de nispeten hızlı bir şekilde bir merkez kurulabileceğini söyledi ve Avrupa'daki müşterilerin sözleşme imzalamak isteyeceğini öngördü. Şimdiye kadar bu yönde kamuya açık bir taahhütte bulunulmadı ve analistler yatırımın yanı sıra zamana da ihtiyaç duyulacağını söylüyor. Moskova merkezli Enerji ve Finans Vakfı Enstitüsü'nden Alexei Gromov, "AB ülkelerinin yakın gelecekte Rus gazından vazgeçme kararlılığı göz önüne alındığında Avrupa'nın bu projeye ihtiyacı var mı?" diye sordu. Gromov ayrıca Avrupa Birliği içindeki gaz akışını yeniden yapılandırmanın imkansız olduğunu, zira Kuzey Akım 1 üzerinden gaz alan kuzeybatı Avrupa'dan önerilen merkeze bağlanacak mevcut bir bağlantı olmadığını söyledi.

YEDEK GAZ

Ancak gaz ve boru hattı kapasitesi mevcut. Rusya'nın Avrupa'ya ihracatı bu yıl %43,4 oranında azaldı ve Türkiye'ye uzanan TürkAkım boru hattı yıllık 31,5 milyar metreküplük (bcm) kapasitesinin oldukça altında çalışıyor. Rystad Energy'nin kıdemli analisti Zongqiang Luo, 21 Kasım itibariyle bu yılki yaklaşık 10,6 milyar metreküplük gaz ihracatının ardından boru hattı kapasitesinin yaklaşık %60'ının kullanılmadığını tahmin ediyor. Rystad'dan Luo, ihtiyaç duyulan maliyetli yeni altyapıyı inşa etmenin en az üç ila dört yıl alacağını tahmin ediyor. Luo, "Yeni bir boru hattı inşa edilebilse bile bu gazı kim satın alacak?" diye sordu. Diğerleri ise alıcı bulunacağını düşünüyor. Rusya'nın boru hattıyla gaz ihraç eden tekeli Gazprom'dan (MCX:GAZP) bir kaynak, merkezin satışları kolaylaştıracağına inandığını söyledi. Konunun hassasiyeti nedeniyle ismini vermek istemeyen kaynak, "Bu Rus gazı değil, merkezden gelen gaz olacak," dedi. Avrupa'daki bir ticaret kaynağı, 2021 yılında Japonya'yı geride bırakarak dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatçısı haline gelen Çin'in, "Moskova'da üretilmiştir" ibaresi bulunmayan Rus LNG'sini şimdiden yeniden sattığını söyledi. Güney ve Doğu Avrupa'daki alıcıların LNG'nin nereden geldiğini önemsememesinin mümkün olduğunu söyledi. Petrolün aksine Avrupa'nın Rus gazına ambargo uygulamadığına dikkat çeken S&P Global (NYSE:SPGI) Ratings Direktörü Alexander Gryaznov, Avrupa'nın aracılar vasıtasıyla Moskova'dan alım yapmaya istekli olabileceğini söyledi. "Avrupa'nın Rusya Federasyonu ile doğrudan sözleşme yapmak istemesi pek olası değil ve Türkiye'deki spot piyasadan serbest hacim satın almak siyasi olarak kabul edilebilir olacaktır" diyen Gryaznov, merkezin kurulması için zaman ve para gerekeceğini de sözlerine ekledi. Moskova merkezli Ulusal Enerji Güvenliği Fonu'ndan Alexei Grivach ise hub'ın ticaret fırsatları sunduğunu söyledi. Grivach, "Eğer merkez çalışmaya başlarsa, her türlü takas işlemi için büyük olanaklar ortaya çıkacaktır," dedi.

TÜRK BAĞLARI

Putin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 2016 yılında Ankara'da Rus Büyükelçi Andrei Karlov'un öldürülmesi ve bir yıl önce Türkiye'nin Suriye'de görev yapan bir Rus jetini düşürmesi ile gölgelenen sorunlu geçmişlerine rağmen son yıllarda yakın ilişkiler kurdular. Türkiye, Azeri doğalgazını Türkiye sınırına taşıyan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı'nın (TANAP) da önerilen merkeze dahil edilmesinin mümkün olabileceğini söyledi. Türkiye ve Azerbaycan geçen ay boru hattının kapasitesini "kısa vadede" mevcut 16 milyar metreküpten iki katına çıkarma konusunda anlaştı ve 23 Kasım'da Rus Gazprom ve Azeri devlet enerji şirketi Socar'ın başkanları Alexei Miller ve Rovshan Najaf Moskova'da bir araya geldi. Ne Gazprom ne de Socar görüşmeye ilişkin ayrıntı vermedi ancak bu ay Rusya, Azerbaycan'a yeni bir kısa vadeli sözleşme kapsamında 1 milyar metreküp gaz tedarik etmeyi kabul etti. Luo, bu anlaşmanın Avrupa'ya daha fazla gaz ihraç etmek için Rusya ile olası bir gaz takası anlaşması konusunda "piyasada bazı endişelere yol açtığını" söyledi. Türkiye'nin gaz merkezi önerisiyle Rusya, uzun süredir gündemde olan TürkAkım boru hattına iki hat ekleyerek yıllık kapasitesini ikiye katlayıp 63 milyar metreküpe çıkarma fikrine geri dönmüş oldu. Gazprom verilerine göre bu miktar, Rusya'nın 2020 yılında çeşitli güzergahlar üzerinden Avusturya, Bulgaristan, Macaristan, İtalya, Sırbistan, Slovenya ve Türkiye'ye satacağı toplam hacme denk geliyor. Rusya Avrupa'ya esas olarak Ukrayna üzerinden günde 40 milyon metre küpün üzerinde, yani Avrupa Birliği'ne sattığı miktarın yarısından daha az bir oranda boru hattı gazı tedarik ediyor. Ayrıca Macaristan da dahil olmak üzere güney ve doğu Avrupa'ya Türk Akımı üzerinden gaz sevkiyatı yapıyor. Mevcut Türk Akımı 3,2 milyar dolara mal olurken, Baltık Denizi üzerinden geçecek olan ve bir türlü hayata geçirilemeyen Kuzey Akım 2 doğalgaz boru hattı için Gazprom ve batılı ortakları arasında 11 milyar dolar daha paylaşılması gerekiyor. Ne Gazprom ne de Kremlin, Türkiye'deki merkez fikri için bir maliyet tahmini sunmadı. Küresel Ekonomik Gelişmeleri Sosyal Medyadan Takip edin! Ieconomy resmi Facebook hesabını takip etmek için buraya tıklayın! Ieconomy resmi Instagram hesabını takip etmek için buraya tıklayın! Ieconomy resmi Twitter hesabını takip etmek için buraya tıklayın! Kaynak: investing.com