Döviz Nedir? Döviz Kurunu Hangi Etkenler Belirler?

Döviz nedir? Döviz kurunu hangi etkenler belirler? Bu hafta Investing.com katkılarıyla döviz nedir ve ne değildir konusunu ele alacağız.

Bir ülkenin yerel parası dışında kalan tüm para birimlerine "döviz" denir. "Döviz kuru" ise, yabancı bir para biriminin yerli para birimi karşısındaki değeri yani kat sayısıdır. Somutlaştırmak gerekirse, Türkiye'nin yerli para birimi Türk lirasıdır ve Türk lirası dışındaki tüm para birimleri dövizdir. Türk Lirası dışında kalan para birimlerinin TL karşısındaki değerine ise döviz kuru deriz.

Döviz Kurunu Hangi Etkenler Belirler?

Döviz kurunu belirleyen etkenler, arz-talep, faiz, enflasyon ve ekonomik istikrar olarak sıralanabilir. Arz-Talep: Bir ülkede döviz girişi yükseliyorsa -bu ihracat ve dı borç ile olur- buna bağlı olarak ülkede döviz bolluğu olur yani döviz arzı yüksek olur. Döviz arzı yüksekse o ülkede döviz kuru düşer. Tersi durum olursa, yani ithalat fazla olur ve dış borçlar döviz üzerinden ödenirse yurt içinde döviz miktarı düşer, bu da dövize olan talebi artırıp kurun yükselmesine neden olur. Faiz: Yurt içi ve yurt dışı faiz, döviz kurunu belirleyen bir diğer etkendir. Yurt içindeki faiz oranı küresel faiz ortalamalarının üstündeyse kura göre faiz getirisinin daha garantici olması, döviz talebini düşürür. Diğer durumda, küresel faiz oranları yani başka ülkelerdeki faizler daha yüksekse bu döviz kurunun da yükselişini beraberinde getirir. Enflasyon: Enflasyonun yükselmesi halinde yerli paranın alım gücünü düşürmesine karşı koruma olarak dövize talep artar. Konuya ilişkin daha ayrıntılı bilgi almak için buraya tıklayabilirsiniz. Ekonomik İstikrar: İstihdam, büyüme, cari açık ve enflasyon gibi ekonomik büyüme kalemlerinde sürdürülebilir bir büyüme yoksa, özellikle enflasyon hedefi tutturulamıyorsa bu durum yerli paraya karşı bir kaygıyı ortaya çıkarır. Sonuç olarak, ekonomik güven sorunu döviz talebini yükseltecektir. Türk Lirasının, dolar/TL kuru bazında yıllar içindeki değişimine bakalım: 2002-2013 yılları arasında dolar kuru 2,0 seviyesi altında daha dar bantta dengeli bir fiyatlama izliyordu. Bu fiyatlamada küresel krizler, genişlemeci politikalar ve risk iştahının artması gibi etkenler rol oynamıştı. 2013 yılı ve sonrasında görülen hareketlenmelerde ise küresel anlamda FED'in artık sıkı para politikasına geçmesi, doların dünyada yükselişe geçmesi, yatırımların riskli yerlerden daha güvenli yerlere kayması gibi etkenler belirleyici oldu. Küresel değişimlerin yanı sıra yurt içinde de bazı dengeler değişmeye ve bozulmaya başladı. Yurt içi fiyatlamalarda siyasi ve jeopolitik risklerin artması, fiyatlamaların da yönünü belirlemeye başladı. Bu noktada bir başlık daha eklemek gerekiyor: Siyasi ve Jeopolitik Gelişmeler: Her ülke içinde belirleyici olduğu şüphesiz bu başlık, yerelden dünyaya etki edebilir. Son yıllarda dünyanın her yerinde artan bu gelişmeler, yurt içinde de fiyatlamayı büyük oranda etkilemektedir. 2013 yılı ve sonrasında yaşanan siyasi - jeopolitik gelişmelerin de etkisiyle döviz kurundaki yükseliş ivme kazandı ve her yıl yeni rekor seviyeler kaydedildi. 2018 yılında ise artık enflasyon başta olmak üzere ekonomik göstergelerdeki bozulmayla döviz talebinin de arttığına şahit olduk. 2020'de ise para ve maliye politikasındaki genişlemeci yaklaşımların etkisiyle döviz kuru yeni bir rekor seviye kaydetti. Kasım ayında alınan kararlara bağlılığın sürmesi, merkez bankasının piyasalarda olumlu karşılanan sözlü yönlendirmeler yapması ve küresel risk iştahının da yüksek olmasına bağlı gelen dış sermayeyle Türk Lirası dolar karşısında rekor kayıp seviyeden yaklaşık yüzde 18 değer kazandı. Kasım ayında 8,50’yi aşan dolar kuru cuma günü 7,04 seviyesine kadar düştü.

Döviz Kuru Politikası Nedir?

Döviz kuru politikasını merkez bankaları, hükümet beraber belirlerken, belirlenen politikanın uygulanması merkezin yetkisindedir. Türkiye'de 2001 yılından itibaren dalgalı döviz kuru uygulamasına geçilmiştir. Dalgalı Kur Nedir? Dalgalı kur, Merkez Bankasının direkt müdahale etmediği, piyasadaki arz-talep dengesine göre belirlenen fiyattır. Başka bir ifadeyle, Merkez Bankasının doğrudan kur hedefi yoktur fakat banka, yerli para biriminde yaşanacak sert oynaklığa engel olabilmek için (bu yükseliş veya düşüş olabilir) bazı önlemler alabilir. Bu önlemler arasında faiz, swap limitleri, repo ihaleleri vb. bulunur. Merkez Bankasının para politikasına dahil olan döviz politikasının da asıl amacı fiyat istikrarıdır. Merkez, finansal istikrar risklerini düşürmek için döviz kurunun piyasadaki işleyişine doğrudan müdahale etmeden, riski azaltacak bazı adımlar atabilir.         Kaynak: Investing.com